آشنایی با قالب جایگزین یونولیت و قالب لایت فرم (Light Form)

     در سالهای اخیر با توجه به رویکرد بیشتر طراحان سازه در حذف یونولیت از فرایند ساخت و ساز، قالب لایت فرم (Light Form) محبوبیت زیادی در بین مهندسان و پیمانکاران کسب کرد. مشکلات عدیده فوم های سقفی (یونولیت سقفی) از ضعف در مواجه با آتش و حریق تا عدم بتن ریزی مناسب جان تیرچه باعث شد که شرکت بتن بسپار صنعت بدنبال راه حلی برای این موضوع باشد.

خطر جانی (Life Risk) در اثر شکستن بلوک یونولیتی بدلیل عدم رعایت دانسیته مناسب، از دیگر موارد نگران گننده این بلوکها بود. در حالیکه در صورت قرار گرفتن قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم Light Form) بین تیرچه ها بدلیل داشتن دو پاشنه 1.5 سانتیمتری و جنس پلاستیک با کیفیت و فشرده قالب، هرگز احتمال شکستگی وجود ندارد. 

 قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم، فوم لس، Light Form) بطور کلی در دو سایز تولید می شوند:

•  قالب لایت فرم تیرچه بتنی (100x46 cm) عرض 46 سانتی (مناسب تیرچه بتنی)

• قالب لایت فرم تیرچه کرومیت (100x66 cm) عرض 66 سانتی (مناسب تیرچه کرومیت، تیرچه نیازیت، تیرچه پیش تنیده)

دو مزیت اصلی و جذاب قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) چیست؟ 

1) مزیت اقتصادی قالب جایگزین یونولیت  

بدلیل اینکه قالب لایت فرم پس از بتن ریزی از سقف خارج می شوند، با توجه به کیفیت مواد اولیه و البته گارانتی یکساله شرکت بتن بسپار صنعت، حداقل می توان 20 تا 25 سقف را با یکبار خرید قالب جایگزین یونولیت بتن ریزی نمود که از نظر اقتصادی کاملا محسوس می باشد.

قیمت هر عدد از قالب جایگزین یونولیت عرض 46 سانتیمتر 410،000 تومان می باشد.

قیمت یک شاخه یونولیت به طول دو متر دانسیته 1200 گرمی نیز 140،000 تومان می باشد.

با مقایسه این دو عدد مشخص می شود که تنها با اجرای 5 سقف توسط قالب لایت فرم، هزینه اختصاص یافته به خرید قالب جایگزین یونولیت جبران می گردد. 

قیمت هر شاخه یونولیت دومتری دانسیته 1300 گرم حدود 140،000 تومان می باشد (قیمت هر متر طول بلوک یونولیت حدود 60،000 تومان)

قیمت هر متر طول قالب جایگزین یونولیت عرض 43 سانتیمتر : 410،000 تومان

        تعداد دفعات استفاده از قالب جایگزین یونولیت :

• با مقایسه ساده بین قیمت فوق مشخص می شود که در صورت پنج بار استفاده از قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت)، هزینه اولیه این قالب نسبت به بلوک یونولیت معادل پوشش داده شده و با توجه به گارانتی یکساله قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم)، این انتظار میرود که قالب پاسخگوی بتن ریزی 25 الی 30 بار (25 الی 30 سقف) باشند که صرفه اقتصادی قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) پس از 5 بار استفاده نمایان می گردد.
•  
• ارزش ضایعاتی قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) و ارزش دسته دوم قالب لایت فرم :
• شایان ذکر است که قالب جایگزین یونولیت شکسته بقیمت 25 درصد قیمت روز بازخرید می شود و بعبارتی 25 درصد هزینه اولیه به مشتری بازگردانده می شود و قالب جایگزین یونولیت را از جهت اقتصادی نسبت به بلوک یونولیتی جذاب می کند. با فرض اینکه قالب لایت فرم در یک پروژه با 8 سقف استفاده شود (پروژه 8 طبقه)، در پایان پروژه امکان فروش قالب لایت فرم بقیمت 40 درصد قیمت روز وجود دارد. شاید این سوال پیش بیاید که خب خرید قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) دسته دوم گزینه اقتصادی تری باشد و این درحالی است که تقریبا هیچ یک از پیمانکاران، مهندسان و مشتریان که قالب لایت فرم را خریداری کرده اند، علاقه مند به فروش قالب جایگزین یونولیت حتی با قیمت 50 درصد قیمت روز هم نمی باشند. 
•  
• هزینه حمل و نقل قالبهای جایگزین یونولیت : با توجه به بسته بندی قالبهای جایگزین یونولیت، هر 350 عدد از این قالبها به وسیله یک خاور مسقف 5/5 متری قابل انتقال است. تعداد قالب جایگزین یونولیت موردنیاز جهت پوشش متراز مختلف سقف به شرح زیر است:

اگر مساحت کل سقف حدود 250 مترمربع باشد، تعداد قالب جایگزین یونولیت عرض 45 سانتیمتر جهت پوشش این سقف حدود 310 عدد می باشد.

2) مزیت فنی قالب لایت فرم و قالب جایگزین یونولیت

بتن ریزی جان تیرچه مطابق با نشریه 543 (نشریه طراحی سقف تیرچه ای) اجرا و انجام می شود و میتوان انتظار داشت بدلیل بتن ریزی بدون نقص و کاستی جان تیرچه، سقف با کیفیت تری از نظر ارتعاش و لرزش در اثر بار زنده داشته باشیم. دلیل اصلی لرزش زیاد سقف تیرچه، عدم اجرای صحیح جان تیرچه بدلیل اشغال این فضا توسط یونولیت سقفی می باشد. 

قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) دارای دو لبه 1.5 سانتیمتری هست که بر روی پاشنه تیرچه قرار گرفته و ما بقی فضای تیرچه (اگر عرض پاشنه تیرچه 12 سانتیمتر فرض شود) یعنی 9 سانتیمتر براحتی بتن ریزی خواهد شد.

فوم سقفی (بلوک یونولیتی عرض 50 سانتی) دارای دانسیته و ماهیت و فشردگی کمتر نسبت به قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) و احتمال شکستگی بالا هستند. از این تامین حداقل 5 سانتیمتر بعنوان نشیمن روی پاشنه تیرچه باید در نظر گرفته شود. با احتساب عرض پاشنه تیرچه و فضای اشغال شده تنها 2 سانتیمتر جهت بتن ریزی ایجاد می شود که رسما بتن ریزی در این فضا غیرممکن می شود. 

در نتیجه عدم اجرای جان تیرچه، اساس و فرضیات طراحی سازه یعنی مقطع T شکل را زیر سوال برده و ارتعاش زیاد در سقف های تیرچه-یونولیت بسیار شایع است. 

بتن ریزی جان تیرچه مطابق نشریه نامه 543

(نشریه طراحی سقف تیرچه ای) به اندازه حداقل 10 سانتیمتر در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) رعایت می شود. هنگام استفاده از تیرچه بهمراه بلوک یونولیتی، به دلیل ضعف ساختار و عدم انسجام بلوک یونولیتی، پیمانکار مجبور می شود که نشیمن بیشتری برای پایداری بلوک یونولیتی تامین نماید

از این رو

 افزایش طول نشیمن بلوک یونولیتی بر روی تیرچه  ←  منجر به کم شدن عرض فضای بتن خور جان تیرچه شده    ←  ارتعاش بیشتر سقف در هنگام استفاده ساکنین را نتیجه می شود

معمولا چالش ارتعاش بیشتر سقف بدلیل عدم تامین فضای موردنیاز جان تیرچه هیچ وقت از جانب سازنده حس نخواهد شد زیرا این مشکلی است که بعد از حضور ساکنین در ساختمان، این مشکل خودنمایی می کند.

استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) منجر به تشکیل تمام کمال جان تیرچه شده و ارتعاش سقف را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. کافیست یکی از پروژه های اخیر شرکت که با استفاده از قالب لایت فرم یا قالب جایگزین یونولیت اجرا شده است را مورد بررسی قرار دهید.

*** اگر علاقه مندید در قالب ویدئو و فیلم مزایای قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) یا Light Form را ملاحظه بفرمایید به اینجا مراجعه کنید. در این ویدئو بصورت خلاصه مزایای استفاده از قالب لایت فرم شرح داده شده است. 

  چیدمان قالب لایت فرم بر روی سقف و محل اجرای تای بیم ها در قسمت های درپوش آبی رنگ 

نمای نهایی سقف با قالب جایگزین یونولیت

 دیتیل قالب جایگزین یونولیت عرض 46 سانتیمتر در زیر آورده شده است: 

2-مقاومت بالای ساختمان در برابر عوامل آتش سوزی

مزیت فنی دومی است که می توان برای قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) برشمرد. همونطور که مستحضرید، بلوک یونولیت اعضای سازه ای نیستند و تنها بجهت شکل دهی بتن، نقش قالب بتن را بازی می کنند. در برخی از شهرها و مناطق، نظام مهندسی پیمانکار را ملزم می کند که پس از بتن ریزی بلوک یونولیتی را تراشیده و آن ها را از ساختار سقف محو کند که دلیل آن موارد ایمنی در برابر حریق می باشد.

در هنگام آتش سوزی در ساختمان دارای بلوک یونولیتی   ←    بلوک های یونولیت بدلیل ماهیت هیدروکربنی و نفتی    ←    نقش تقویت کننده آتش را بازی کرده و منجر به افزایش دامنه حریق در ساختمان می شوند. 

این درحالیست که در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) بدلیل عدم ماندگاری قالب های جایگزین یونولیت در سقف و خارج کردن آنها پس از حدودا 3 روز از بتن ریزی، ماده اضافی در سقف باقی نمانده تا خود عامل فزاینده دامنه آتش سوزی شود.

3- نمای نهایی سقف با قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، Light Form) و ایجاد فضای ایمن بدون وجود پلاستوفوم های ایجادکننده حریق 

توجیه اقتضادی قالب های جایگزین یونولیت یا قالب لایت فرم 

(قالب لایت فرم، قالب فوم لس)، شاید بپرسید چگونه قالب لایت فرم از نظر اقتصادی نیز گزینه برنده ای در مقایسه با بلوک های یونولیت عادی است، بیایید تا حساب کتاب کنیم : 

اگر قیمت هر عدد قالب جایگزین یونولیت عرض 43 سانتیمتر در طول یک متر (لایت فرم 100x43 cm) در زمان نگارش حدود n تومان  باشد، و قیمت هر عدد بلوک دو متری یونولیت استاندارد سقفی حدودا یک پنجم n تومان است.

با یک نگاه سطحی می توان به این نتیجه رسید که در صورت استفاده از قالبهای جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) تنها با اجرای 6 سقف هزینه صرف شده برای قالب های جایگزین یونولیت سر به سر شده و هزینه اولیه پوشش داده می شود. دلیل اینکه عدد 7 سقف را عنوان نکردم بدلیل هزینه بسیار پایین حمل و نقل قالبهای جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) نسبت به بلوک های حجیم یونولیتی است. حجم قالبهای جایگزین یونولیت تقریبا یک سوم (1/3) حجم بلوک های یونولیتی متناظر می باشد. اگر ارزش قالبهای جایگزین یونولیت مستعمل (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) و دسته دوم که در انتهای پروژه را 50 درصد در نظر بگیریم، براحتی نصف هزینه صرف شده در ابتدا جبران می گردد. و در این صورت انگار با اجرای تنها و تنها 3 سقف هزینه سر به سر می گردد.  

 مهمترین مزیت قالب لایت فرم تکرر استفاده در حداقل 15 الی 20 سقف بوده

بخوانید : تکنیک اجرای سقف وافل گزینه ای جذاب جهت نقشه های با پیچیدگی معماری 

به عنوان مثال، سقفی با مساحت 250 مترمربع مفید چه تعداد قالب جایگزین یونولیت (قالب فوم لس) مورد نیاز است؟

برای پوشش یک سقف با مساحت مفید 250 مترمربع ، تقریبا 350 عدد از قالبهای جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) با یک عدد خاور مسقف به طول 6 متر جابجا می گردد. در حالیکه با این کامیون 6 متری تنها 130 عدد بلوک یونولیت قابل حمل می باشد. در صورت استفاده از بلوک یونولیتی برای انتقال یونولیت های مورد نیاز هر سقف حداقل دو عدد خاور جهت حمل و نقل بلوک ها موردنیاز است. با فرض وجود 7 سقف در پروژه مورد نظر، 14 مرتبه خاور مورد نظر باید برای جایجایی بلوک های یونولیتی اقدام کند در حالیکه برای انتقال قالب های جایگزین یونولیت تنها یک عدد خاور 6 متری مورد نیاز است.

علاوه بر مزایای فوق، مصرف کمتر فولاد در این سقف بدلیل تشکیل جان تیرچه به صورت استاندارد و همچنین عدم نیاز به خرید بلوک های سیمانی و یونولیتی برای هر سقف و خرید قالبهای جایگزین یونولیت و استفاده از این قالبها حداقل در 20 سقف شایان توجه است. این واقعیت که سقف تیرچه –قالب جایگزین یونولیت با وجود مصرف کمتر فولاد از لحاظ یکپارچگی و مقاومت در مقابل نیروهای ناشی از زلزله برتری قابل ملاحظه ای نسبت به سقف تیرچه-یونولیت دارد، ترویج استفاده از قالبهای جایگزین یونولیت و تهیه مدارک علمی لازم به منظور تسهیل کار طراحان و نیز ارائه روشها و جزئیات صحیح ساخت از همان ابتدا مورد توجه دفتر فنی شرکت بتن بسپار صنعت قرار گرفت.

 قالبهای جایگزین یونولیت در دو عرض 45 سانتیمتر (مورد استفاده در تیرچه بتنی) و 65 سانتیمتر (مورد استفاده در تیرچه فلزی و پیش تنیده) و طول یک متر تولید می شوند. همانظور که از تصاویر پیداست قالب جایگزین یونولیت شبیه حرف U انگلیسی می باشد.

در دو امتداد طولی قالبهای جایگزین یونولیت پاشنه های یک و نیم سانتمیتری جهت تامین نشیمن و تکیه گاه قالب بر روی تیرچه تعبیه شده است که در صورت قرارگرفتن این نشیمن بر روی تیرچه احتمال خارج شدن و دررفتگی قالب جایگزین یونولیت از بین تیرچه ها تقریبا غیرممکن است. از آنجایی که یکی از مشکلات عدیده استفاده از بلوک های یونولیتی عدم مقاومت آنها در برابر وزن کارگر و حتی بتن بوده و در ادامه با شکستن آن احتمال رخ داد صدمات جانی و مالی بشدت افزایش می یابد. در قالبهای جایگزین یونولیت بدلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب در ساخت قالب امکان شکستن قالب در حین تردد نیروی کار غیرممکن است و در صورتی که 1.5 سانتیمتر (یک و نیم سانتیمتر) نشیمن قالب جایگزین یونولیت به درستی بر روی تیرچه قرار گیرد این مشکل به کلی رفع می گردد. جهت افزایش اطمینان از باب شکستگی و عدم خروج قالب جایگزین یونولیت در بین تیرچه ها ، سه عدد قید فلزی مطابق تصویر در زیر قالب استفاده شده تا در حین بتن ریزی نیز قالب به خوبی مقاومت کند.

استفاده از قیدهای فلزی مانع از جمع شدن قالبها شده و احتمال در رفتن قالب از بین دو تیرچه را کاهش می دهد.  

آیا آرایش آرماتورهای سقف در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت متفاوت است؟ 

آرماتوربندی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت هیچ تفاوتی با طراحی مرسوم سقف تیرچه-بلوکهای یونولیتی ندارد و از این رو استفاده از قالب جایگزین یونولیت هیچ گونه تاثیری در میزان مصرف میلگرد ندارد. آرماتوربندی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت بعد از قرارگیری قالبها بین دو تیرچه انجام میشود. بدیهی است که آرماتوربندی تیرهای بتنی و کلافهای روی دیوارهای باربر قبل از نصب تیرچه ها باید اجرا شده باشد.

آرماتوربندی سقف تیرچه – قالب جایگزین یونولیت شامل کلافهای میانی و تکیه گاهی، میلگرد منفی، میلگرد افت و حرارت، آرماتور محل بازشوها و طره ها  و میلگردهای آویز سقف کاذب است. نحوه محاسبه و تعیین طول و سطح مقطع میلگردها، در نشریه شماره 94 درج شده است.

اجرای کلاف میانی یا ژوئن یا Tie Beam در قالبهای جایگزین یونولیت چگونه انجام می شود؟ 

برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچه ها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت و همچنین در محلهایی کهبار منفرد موجود باشد، کلاف میانی بتنی که جهت آن عمود بر جهت تیرچه هاست در سقف تعبیه می شود. برای اجرای کلاف میانی ابتدا به اندازه  ده سانتیمتر بین دو قالب جایگزین یونولیت رافاصله انداخته و دو طرف کلاف میانی دو عدد درپوش قرار داده و فضای مورد نیاز جهت اجرای ژوئن مهیا می شود. حداقل عرض کلاف میانی برابر عرض بتن پاشنه تیرچه و ارتفاع آن برابر ارتفاع سقف خواهد بود.

 در دو طرف ژوئن درپوش های به عرض ده سانتیمتر قرار داده شده و تخته زیرین ژوئن قرار گرفته و این ناحیه بتن ریزی می شود. 

برای گرفتن آویز و میلگرد نگهدارنده سقف کاذب چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟ 

این آویز معمولا به قطر 6 تا 8 میلیمتر و به طول مورد لزوم (حدودا 50 سانتی) در فواصل تعیین شده طبق نقشه اجرایی، ما بین قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) نصب میگردد. با توجه به طول یک متری قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) اگر نیاز به تعداد بیشتری آویز در طولی مشخص بود، می توان قالب را در طول مختلف براحتی برش زد. به طور میانگین برای یک سقف با استفاده از قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت/قالب فوم لس) حدودا 100 مترمربعی مبلغی نزدیک به 2،000،000 تومان نیاز است تا اسپیسر رزوه شده در تمامی سقف لایت فرم قرار گرفته شود و امکان گرفتن آویز برای تاسیسات مکانیکی یا تاسیسات الکتریکال و همچنین برای اتصال چارچوب و فریم سقف کاذب فراهم گردد. با مقایسه این هزینه نسیت به روشهای موجود که اکثرا منجر به تخریب پاشنه تیرچه یا بخشی از کاور بتنی سقف میگردد، ارزش امتحان کردن این روش و سپس برآورد و مقایسه وجود دارد. 

 نحوه اجرای توکار آویز سقف کاذب در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت و قالب لایت فرم 

عبور تاسیسات فاضلاب با استفاده از آویزهای توکار و بدون نیاز به تخریب تیرچه با استفاده از چکشهای هیلتی