آشنایی با قالب جایگزین یونولیت و قالب لایت فرم (Light Form)

     در سالهای اخیر با توجه به رویکرد بیشتر طراحان سازه در حذف یونولیت از فرایند ساخت و ساز، قالب لایت فرم (Light Form) محبوبیت زیادی در بین مهندسان و پیمانکاران کسب کرد. ایرادات زیاد پلاستوفوم سقفی (بلوک یونولیت سقفی) از ضعف در مواجه با آتش و حریق تا عدم بتن ریزی مناسب جان تیرچه باعث شد که شرکت بتن بسپار صنعت بدنبال راه حلی برای این موضوع باشد.

خطر جانی (Life Risk) در اثر شکستن بلوک یونولیت بدلیل عدم رعایت دانسیته مناسب، از دیگر موارد نگران گننده این بلوک بود. در حالیکه در صورت قرار گرفتن قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم Light Form) بین تیرچه بدلیل داشتن دو پاشنه 1.5 سانتیمتری و جنس پلاستیک با کیفیت و فشرده قالب، هرگز احتمال شکستگی وجود ندارد. 

شرکت زاگرس قالب، قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم، فوم لس، Light Form) بطور کلی در دو سایز تولید میکند:

•  قالب لایت فرم تیرچه بتنی (100x46 cm) عرض 46 سانتی (مناسب تیرچه بتنی)

• قالب لایت فرم تیرچه کرومیت (100x66 cm) عرض 66 سانتی (مناسب تیرچه کرومیت، تیرچه نیازیت، تیرچه پیش تنیده)

سه مزیت اصلی و جذاب قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت LightForm) چیست؟ 

1) مزیت اقتصادی قالب جایگزین یونولیت  

بدلیل اینکه قالب لایت فرم پس از بتن ریزی از سقف خارج می شوند، با توجه به کیفیت مواد اولیه و البته گارانتی یکساله شرکت بتن بسپار صنعت، حداقل می توان 20 تا 25 سقف را با یکبار خرید قالب جایگزین یونولیت بتن ریزی نمود که از نظر اقتصادی کاملا محسوس می باشد.

• قیمت هر عدد از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم Light Form) عرض 46 سانتیمتر 540،000 تومان می باشد.

• قیمت یک شاخه یونولیت به طول دو متر دانسیته 1400 گرمی نیز 220،000 تومان می باشد.

با مقایسه این دو عدد مشخص میگردد که تنها با اجرای 5 سقف توسط قالب لایت فرم، هزینه اختصاص یافته به خرید قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) جبران میگردد. 

2) مزیت فنی قالب لایت فرم و قالب جایگزین یونولیت

بتن ریزی جان تیرچه مطابق با نشریه 543 (نشریه طراحی سقف تیرچه) اجرا و انجام می شود و میتوان انتظار داشت بدلیل بتن ریزی بدون نقص و کاستی جان تیرچه، سقف با کیفیت تری از نظر ارتعاش و لرزش در اثر بار زنده داشته باشیم. دلیل اصلی لرزش زیاد سقف تیرچه، عدم اجرای صحیح جان تیرچه بدلیل اشغال این فضا توسط یونولیت سقفی می باشد. 

قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) دارای دو لبه 1.5 سانتیمتری هست که بر روی پاشنه تیرچه قرار گرفته و ما بقی فضای تیرچه (اگر عرض پاشنه تیرچه 12 سانتیمتر فرض شود) یعنی 9 سانتیمتر براحتی بتن ریزی خواهد شد.

فوم سقفی (بلوک یونولیتی عرض 50 سانتی) دارای دانسیته و ماهیت و فشردگی کمتر نسبت به قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) و احتمال شکستگی بالا هستند. از این تامین حداقل 5 سانتیمتر بعنوان نشیمن روی پاشنه تیرچه باید در نظر گرفته شود. با احتساب عرض پاشنه تیرچه و فضای اشغال شده تنها 2 سانتیمتر جهت بتن ریزی ایجاد می شود که رسما بتن ریزی در این فضا غیرممکن می شود. 

در نتیجه عدم اجرای جان تیرچه، اساس و فرضیات طراحی سازه یعنی مقطع T شکل را زیر سوال برده و ارتعاش زیاد در سقف های تیرچه-یونولیت بسیار شایع است. 

 3) مزایای جانبی استفاده از قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت، قالب فوم لس LightForm)

•     تعداد دفعات استفاده از قالب جایگزین یونولیت :

با مقایسه ساده بین قیمت فوق مشخص می شود که در صورت پنج بار استفاده از قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت)، هزینه اولیه این قالب نسبت به بلوک یونولیت معادل پوشش داده شده و با توجه به گارانتی یکساله قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم)، این انتظار میرود که قالب پاسخگوی بتن ریزی 25 الی 30 بار (25 الی 30 سقف) باشند که صرفه اقتصادی قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) پس از 5 بار استفاده نمایان می گردد.

•      ارزش ضایعاتی قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) و ارزش دسته دوم قالب لایت فرم :

شایان ذکر است که قالب جایگزین یونولیت شکسته بقیمت 25 درصد قیمت روز بازخرید می شود و بعبارتی 25 درصد هزینه اولیه به مشتری بازگردانده می شود و قالب جایگزین یونولیت را از جهت اقتصادی نسبت به بلوک یونولیت جذاب می کند. با فرض اینکه قالب لایت فرم در یک پروژه با 8 سقف استفاده شود (پروژه 8 طبقه)، در پایان پروژه امکان فروش قالب لایت فرم بقیمت 30 الی 40 درصد قیمت روز وجود دارد.

شاید این سوال پیش بیاید که  خرید قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) دسته دوم گزینه اقتصادی تری باشد؟ این درحالی است که تقریبا هیچ یک از پیمانکاران، مهندسان و مشتریان که قالب لایت فرم را خریداری کرده اند، علاقه مند به فروش قالب جایگزین یونولیت حتی با قیمت 50 درصد قیمت روز هم نمی باشند. 

•       هزینه حمل و نقل قالبهای جایگزین یونولیت : 

با توجه به بسته بندی قالبهای جایگزین یونولیت، هر 350 عدد از این قالبها به وسیله یک خاور مسقف 5/5 متری قابل انتقال است. تعداد قالب جایگزین یونولیت موردنیاز جهت پوشش متراز مختلف سقف به شرح زیر است:

اگر مساحت کل سقف حدود 250 مترمربع باشد، تعداد قالب جایگزین یونولیت عرض 46 سانتیمتر جهت پوشش این سقف حدود 310 عدد می باشد. در واقع نحوه محاسبه تعداد قالب لایت فرم موردنیاز یک سقف، از فرمول تیرچه موردنیاز برای یک سقف جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) منتج میگردد. حدود 20 درصد از مساحت یک سقف کسر میکنیم و مقدار تیرچه موردنیاز سقف را محاسبه کرده و مثلا تیرچه موردنیاز پروژه اگر در حدود 310 متر طول بود ما به حدود 300 عدد قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) نیاز داریم.  

 آیا اجرای قالب جایگزین یونولیت نسبت به یونولیت سخت تر است؟ 

بسیاری از پیمانکاران سقف لایت فرم و سقف وافل یک طرفه را اشتباه میگیرند و معمولا برای اجرای سقف با قالب جایگزین یونولیت عددی مشابه اجرای سقف وافل یک طرفه را پیشنهاد میدهند. در سقف تیرچه-قالب لایت فرم ابتدا مانند سقف تیرچه-یونولیت تیرچه بر روی سقف قرار داده شده، آرماتوربندی و مش میلگرد حرارتی بر روی سقف قرار داده شده و نهایتا بتن ریزی و در انتها خروج قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) از سقف. همانطور که ملاحظه میفرمایید خروج قالب جایگزین یونولیت تنها تفاوت آن با سقف تیرچه-یونولیت می باشد. یک نفر نیروی کار در یک شیفت کاری حدودا 50 عدد قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم Light Form) را می تواند از سقف خارج کند. 

بتن ریزی جان تیرچه مطابق نشریه نامه 543 هنگام استفاده از قالب لایت فرم یا قالب جایگزین یونولیت: 

(نشریه طراحی سقف تیرچه-یونولیت) به اندازه حداقل 10 سانتیمتر در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) رعایت می شود. هنگام استفاده از تیرچه بهمراه بلوک یونولیت، به دلیل ضعف ساختار و عدم انسجام بلوک یونولیت، پیمانکار مجبور می شود که نشیمن بیشتری برای پایداری بلوک یونولیت تامین نماید.

مشکل اصلی بلوک یونولیت در سقف تیرچه - یونولیت:

کاهش و صعیف شدن جان تیرچه در اثر افزایش فضای نشیمن بلوک یونولیت بر روی تیرچه 

معمولا چالش ارتعاش بیشتر سقف بدلیل عدم تامین فضای موردنیاز جان تیرچه هیچ وقت از جانب سازنده حس نخواهد شد زیرا این مشکلی است که بعد از حضور ساکنین در ساختمان، این مشکل خودنمایی می کند.

استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) منجر به تشکیل تمام کمال جان تیرچه شده و ارتعاش سقف را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. کافیست یکی از پروژه های اخیر شرکت که با استفاده از قالب لایت فرم یا قالب جایگزین یونولیت اجرا شده است را مورد بررسی قرار دهید.

ویدئوی اجرای سقف تیرچه ای با قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم): 

*** اگر علاقه مندید در قالب ویدئو و فیلم مزایای قالب جایگزین یونولیت (لایت فرم) یا Light Form را ملاحظه بفرمایید به اینجا مراجعه کنید. در این ویدئو بصورت خلاصه مزایای استفاده از قالب لایت فرم شرح داده شده است. 

  چیدمان قالب لایت فرم بر روی سقف و محل اجرای تای بیم در قسمت درپوش آبی رنگ 

نمای نهایی سقف با قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم)

 دیتیل قالب جایگزین یونولیت عرض 46 (قالب لایت فرم 46) سانتیمتر در زیر آورده شده است: 

مقاومت بالای ساختمان در برابر عوامل آتش سوزی

مزیت فنی دومی است که می توان برای قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) برشمرد. همونطور که مستحضرید، بلوک یونولیت اعضای سازه ای (المان سازه ای) نیستند و تنها بجهت شکل دهی بتن، نقش قالب بتن و پرکننده فضای خالی در ناحیه بتن کششی را بازی می کنند. در برخی از شهرها و مناطق از جمله نظام مهندسی شیراز، نظام مهندسی پیمانکار را ملزم می کند که پس از بتن ریزی بلوک یونولیتی را تراشیده و آن را از ساختار سقف محو کند که دلیل آن موارد ایمنی در برابر حریق می باشد.

در هنگام آتش سوزی در ساختمان دارای بلوک یونولیت   ←    بلوک یونولیت بدلیل ماهیت هیدروکربنی و نفتی    ←    نقش تقویت کننده آتش را بازی کرده و منجر به افزایش دامنه حریق در ساختمان شوند. 

این درحالیست که در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) بدلیل عدم ماندگاری قالب جایگزین یونولیت در سقف و خارج کردن آنها پس از حدودا 3 روز از بتن ریزی، ماده اضافی در سقف باقی نمانده تا خود عامل فزاینده دامنه آتش سوزی شود.

3- نمای نهایی سقف با قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، Light Form) و ایجاد فضای ایمن بدون وجود پلاستوفوم های ایجادکننده حریق 

چرا قالب جایگزین یونولیت(قالب لایت فرم) گزینه اقتصادی و مقرون به صرفه هستند؟ 

(قالب لایت فرم، قالب فوم لس)، شاید بپرسید چگونه قالب لایت فرم از نظر اقتصادی نیز گزینه برنده ای در مقایسه با بلوک یونولیت عادی است، بیایید تا حساب کتاب کنیم : 

اگر قیمت هر عدد قالب جایگزین یونولیت عرض 46 سانتیمتر در طول یک متر (لایت فرم 100x43 cm) در زمان نگارش حدود 500 تومان  باشد، و قیمت هر عدد بلوک دو متری یونولیت استاندارد سقفی حدودا 250 تومان است.

با یک نگاه سطحی می توان به این نتیجه رسید که در صورت استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) تنها با اجرای 5 الی 6 سقف هزینه صرف شده برای قالب جایگزین یونولیت سر به سر شده و هزینه اولیه پوشش داده می شود. دلیل اینکه عدد 7 سقف را عنوان نکردم بدلیل هزینه بسیار پایین حمل و نقل قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) نسبت به بلوک های حجیم یونولیتی است. حجم قالب جایگزین یونولیت تقریبا یک سوم (1/3) حجم بلوک یونولیتی متناظر هستند. اگر ارزش قالب جایگزین یونولیت مستعمل (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) و دسته دوم که در انتهای پروژه را 30 الی 40 درصد در نظر بگیریم، براحتی نصف هزینه صرف شده در ابتدا جبران می گردد. و در این صورت با اجرای تنها و تنها 5 سقف هزینه سر به سر می گردد.  

 مهمترین مزیت قالب لایت فرم (قالب فوم لس) تکرر استفاده در حداقل 15 الی 20 سقف بوده

بخوانید : تکنیک اجرای سقف وافل گزینه ای جذاب جهت نقشه های با پیچیدگی معماری 

مثالی برای محاسبه تعداد قالب لایت فرم 46 در یک سقف:

به عنوان مثال، سقفی با مساحت 250 مترمربع مفید چه تعداد قالب جایگزین یونولیت (قالب فوم لس) مورد نیاز است؟

برای پوشش یک سقف با مساحت مفید 250 مترمربع ، تقریبا 350 عدد از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم، قالب فوم لس) با یک عدد خاور مسقف به طول 6 متر جابجا می گردد. در حالیکه با این کامیون 6 متری تنها 130 عدد بلوک یونولیت قابل حمل می باشد. در صورت استفاده از بلوک یونولیتی برای انتقال یونولیت مورد نیاز هر سقف حداقل دو عدد خاور جهت حمل و نقل بلوک موردنیاز است. با فرض وجود 7 سقف در پروژه مورد نظر، 14 مرتبه خاور مورد نظر باید برای جایجایی بلوک یونولیتی اقدام کند در حالیکه برای انتقال قالب جایگزین یونولیت تنها یک عدد خاور 6 متری مورد نیاز است.

علاوه بر مزایای فوق، مصرف کمتر فولاد در این سقف بدلیل تشکیل جان تیرچه به صورت استاندارد و همچنین عدم نیاز به خرید بلوک سیمانی و یونولیتی برای هر سقف و خرید قالب جایگزین یونولیت و استفاده از این قالب حداقل در 20 سقف شایان توجه است.

این واقعیت که سقف تیرچه –قالب جایگزین یونولیت با وجود مصرف کمتر فولاد از لحاظ یکپارچگی و مقاومت در مقابل نیرو ناشی از زلزله برتری قابل ملاحظه ای نسبت به سقف تیرچه-یونولیت دارد، ترویج استفاده از قالب جایگزین یونولیت و تهیه مدارک علمی لازم به منظور تسهیل کار طراحان و نیز ارائه روشها و جزئیات صحیح ساخت از همان ابتدا مورد توجه دفتر فنی شرکت بتن بسپار صنعت قرار گرفت.

 قالب جایگزین یونولیت در دو عرض 46 سانتیمتر (مورد استفاده در تیرچه بتنی) و 66 سانتیمتر (مورد استفاده در تیرچه فلزی و پیش تنیده) و طول یک متر تولید می شوند. همانظور که از تصاویر پیداست قالب جایگزین یونولیت شبیه حرف U انگلیسی می باشد.

در دو امتداد طولی قالب جایگزین یونولیت پاشنه های یک و نیم سانتمیتری جهت تامین نشیمن و تکیه گاه قالب بر روی تیرچه تعبیه شده است که در صورت قرارگرفتن این نشیمن بر روی تیرچه احتمال خارج شدن و دررفتگی قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) از بین تیرچه تقریبا غیرممکن است. از آنجایی که یکی از مشکلات عدیده استفاده از بلوک یونولیتی عدم مقاومت آنها در برابر وزن کارگر و حتی بتن بوده و در ادامه با شکستن آن احتمال رخ داد صدمات جانی و مالی بشدت افزایش می یابد. در قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) بدلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب در ساخت قالب امکان شکستن قالب در حین تردد نیروی کار غیرممکن است و در صورتی که 1.5 سانتیمتر (یک و نیم سانتیمتر) نشیمن قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) به درستی بر روی تیرچه قرار گیرد این مشکل به کلی رفع می گردد.

جهت افزایش اطمینان از باب شکستگی و عدم خروج قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) در بین تیرچه ، سه عدد قید فلزی مطابق تصویر در زیر قالب استفاده شده تا در حین بتن ریزی نیز قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) به خوبی مقاومت کند.

استفاده از قیدهای فلزی مانع از جمع شدن قالب شده و احتمال در رفتن قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) از بین دو تیرچه را کاهش می دهد.  

آیا آرایش آرماتورهای سقف در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) متفاوت است؟ 

آرماتوربندی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت هیچ تفاوتی با طراحی مرسوم سقف تیرچه-بلوکهای یونولیتی ندارد و از این رو استفاده از قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) هیچ گونه تاثیری در میزان مصرف میلگرد ندارد. آرماتوربندی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت بعد از قرارگیری قالب بین دو تیرچه انجام میشود. بدیهی است که آرماتوربندی تیرهای بتنی و کلاف روی دیوار باربر قبل از نصب تیرچه باید اجرا شده باشد.

آرماتوربندی سقف تیرچه – قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) شامل کلاف میانی و تکیه گاهی، میلگرد منفی، میلگرد افت و حرارت، آرماتور محل بازشو و طره و میلگردهای آویز سقف کاذب است. نحوه محاسبه و تعیین طول و سطح مقطع میلگردها، در نشریه شماره 94 درج شده است.

اجرای کلاف میانی یا ژوئن یا Tie Beam در قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) چگونه انجام می شود؟ 

برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچه و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه-قالب جایگزین یونولیت و همچنین در محلهایی که بار منفرد موجود باشد، کلاف میانی بتنی که جهت آن عمود بر جهت تیرچه است در سقف تعبیه می شود. برای اجرای کلاف میانی (تای بیم یا ژوئن) ابتدا به اندازه  ده سانتیمتر بین دو قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) رافاصله انداخته و دو طرف کلاف میانی دو عدد درپوش قرار داده و فضای مورد نیاز جهت اجرای ژوئن مهیا می شود.

حداقل عرض کلاف میانی برابر عرض بتن پاشنه تیرچه و ارتفاع آن برابر ارتفاع سقف خواهد بود.

 در دو طرف ژوئن درپوش های به عرض ده سانتیمتر قرار داده شده و تخته زیرین ژوئن قرار گرفته و این ناحیه بتن ریزی شود. 

اجرای میلگرد نگهدارنده سقف کاذب یا میلگرد آویز سقف قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) چگونه اجرا می گرد؟  

این آویز معمولا به قطر 6 تا 8 میلیمتر و به طول مورد لزوم (حدودا 50 سانتی) در فواصل تعیین شده طبق نقشه اجرایی، ما بین قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) نصب میگردد.

با توجه به طول یک متری قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم) اگر نیاز به تعداد بیشتری آویز در طولی مشخص بود، می توان قالب را در طول مختلف براحتی برش زد. به طور میانگین برای یک سقف با استفاده از قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت/قالب فوم لس) حدودا 100 مترمربعی مبلغی نزدیک به 2،000،000 تومان نیاز است تا اسپیسر رزوه شده در تمامی سقف لایت فرم قرار گرفته شود و امکان گرفتن آویز برای تاسیسات مکانیکی یا تاسیسات الکتریکال و همچنین برای اتصال چارچوب و فریم سقف کاذب فراهم گردد.

با مقایسه این هزینه نسبت به روشهای موجود که اکثرا منجر به تخریب پاشنه تیرچه یا بخشی از کاور بتنی سقف میگردد، ارزش امتحان کردن این روش و سپس برآورد و مقایسه وجود دارد. 

 نحوه اجرای توکار آویز سقف کاذب در هنگام استفاده از قالب جایگزین یونولیت 46 و قالب لایت فرم 46

عبور تاسیسات فاضلاب با استفاده از آویزهای توکار و بدون نیاز به تخریب تیرچه با استفاده از چکشهای هیلتی 

 قالب لایت فرم 46 (قالب جایگزین یونولیت) مورد استفاده در شهر چابهار استان سیستان و بلوچستان 

 قالب لایت فرم 46 (قالب جایگزین یونولیت) اجرا شده در شیراز شهرک گلستان 

 قالب جایگزین یونولیت (قالب لایت فرم 46) اجرا شده در تهرانپارس تهران 

قالب لایت فرم (قالب جایگزین یونولیت) اجرا شده در شهر محلات استان اراک